De ziekte van Parkinson (m. Parkinson) is een aandoening van de hersenen. Mensen met de diagnose m. Parkinson kunnen uiteenlopende klachten hebben. Parkinson is dan ook erg complex; voor geen enkel persoon is het beeld van de ziekte hetzelfde. De aandoening ontstaat doordat in bepaalde hersenkernen de cellen, die de overdrachtstof dopamine produceren (neurotransmitters), in verhoogde mate afsterven met als gevolg een tekort aan dopamine. Hierdoor wordt de communicatie tussen hersenen en spieren verstoord. De ziekte van Parkinson kan erfelijk zijn en treft zowel mannen als vrouwen.
Voorbeelden symptomen ziekte van Parkinson:
- Trillen (tremor) van de handen, benen, kin of tong
- Trager worden van bewegingen (bradykinesie), moeite met starten van bewegingen (akinesie) en ontbreken van automatische bewegingen (hypokinesie)
- Stijfheid van de spieren (rigiditeit)
- Houdings- en evenwichtsproblemen en soms vallen bij langer bestaan van de ziekte
- 'Bevriezen' van de benen tijdens lopen (freezing), waardoor het lijkt alsof de voeten aan de vloer blijven plakken
Naast de bovengenoemde symptomen kan een breed scala aan andere klachten optreden zoals trager denken, verminderde reuk, slaapstoornissen, obstipatie, stemmingsproblemen en verandering van seksuele behoeften. Bovenstaande symptomen treden lang niet bij alle patiënten op. Daarnaast verschilt de ernst van de klachten en het beloop van de ziekte van patiënt tot patiënt. Dit geldt zeker voor patiënten met aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson, de zogeheten atypische parkinsonismen.
Parkinson of parkinsonisme?
Parkinsonisme is de verzamelterm voor de symptomen die mensen met de ziekte van Parkinson kunnen hebben. Deze symptomen kunnen ook voorkomen bij beschadiging van dezelfde hersengebieden als bij de ziekte van Parkinson, maar met een andere oorzaak, zoals:
- ziektes die verwant zijn aan de ziekte van Parkinson (atypisch parkinsonisme: MSA, PSP, CBG)
- een slechte doorbloeding van de hersenen (vasculair parkinsonisme)
- het gebruik van bepaalde medicijnen (medicamenteus parkinsonisme)
- blootstelling aan giftige stoffen in de leef- of werkomgeving (toxisch parkinsonisme)
Twee hoofdgroepen van de ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson kan in twee hoofdgroepen worden onderscheiden:
1. Patiënten die voornamelijk last hebben van een tremor (trillen van handen, benen, kin of tong)
2. Patiënten die met name last hebben van bradykinesie (trager worden van bewegingen) en rigiditeit (stijfheid)
Beloop van de ziekte van Parkinson
Op termijn kunnen er moeilijkheden ontstaan op het gebied van lopen en kunnen dagelijkse bezigheden (de jas aantrekken, schrijven, schoenen aan doen) problemen opleveren. Ook het autonome zenuwstelsel en het denkvermogen kunnen in de loop van de tijd merkbaar betrokken raken. Hierbij kunt u denken aan klachten zoals een lage bloeddruk, depressieve gevoelens, initiatief afname, moeheid en concentratieproblemen.
In de meeste gevallen treden de verschijnselen van de ziekte tussen het 50ste en 65ste jaar voor het eerst op. De ziekte van Parkinson is een progressieve aandoening (langzaam toename van symptomen/ klachten in de tijd). Dit betekent niet dat de verschijnselen bij iedereen toenemen. Het is mogelijk dat de ziekte jarenlang stabiel blijft. Bovendien verschillen de symptomen sterk van persoon tot persoon.
Fysiotherapie bij de ziekte van Parkinson
Patiënten worden verwezen als er problemen ontstaan met het bewegen. Zo kunnen er problemen ontstaan bij het lopen, omdat het maken van een adequate pas (neiging tot schuifelpasjes of slepen van een voet) moeilijk is of omdat de balans tijdens lopen of staan verminderd is. De balans kan verstoord zijn door verminderde houdingsreflexen of een voorovergebogen houding. Veel mensen met de ziekte van Parkinson hebben moeite met het veranderen van houding bijvoorbeeld het omdraaien in bed of het opstaan uit een stoel. Regelmatig is er sprake van bezorgdheid om te vallen. Dit kan er voor zorgen dat men minder gaat bewegen of zich niet meer alleen zeker voelt. Hierdoor dreigt verlies aan zelfstandigheid (bijvoorbeeld bij het doen van boodschappen).
Om deze reden is het verbeteren van de algehele conditie een belangrijk onderdeel in de fysiotherapeutische behandeling van de ziekte van Parkinson. De behandeling zal zich in de meeste gevallen richten op het verminderen van beperkingen in activiteiten, het verbeteren van de kwaliteit van leven, het vergroten van bewegingsactiviteiten op de dag, het verminderen van (bezorgdheid voor) vallen en het verbeteren van bewegingsmogelijkheden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van (functionele) oefentherapie en voorlichting. Hiernaast kan er in de therapie ook aandacht worden besteed aan bijvoorbeeld rugklachten of andere lokale problematiek. In de behandeling wordt de KNGF-richtlijn 'Parkinson' gevolgd. Voor details betreffende de behandeling kunt u contact opnemen met één van de fysiotherapeuten of u klikt op www.parkinson-vereniging.nl voor aanvullende informatie.
Drie fysiotherapeuten van het PCRR zijn lid van het ParkinsonNet. Daarmee is alle deskundigheid in huis om specifiek mensen met de ziekte van Parkinson de meest optimale zorg te bieden. Het PCRR is van mening dat ongeacht het stadium waarin iemand zich bevindt er altijd winst te halen is middels fysiotherapie. Daarmee wordt er, ondanks het hebben van een progressieve aandoening, gestreefd naar de meest optimale kwaliteit van leven.
Het PCRR Hilberdink heeft nauwe contacten met Punt voor Parkinson. Er vindt periodiek (en indien nodig vaker) overleg plaats met de betrokken disciplines (zoals de Parkinsonverpleegkundigen en neurologen). Ook zijn de lijnen met eventuele overige betrokken disciplines die aangesloten zijn bij het ParkinsonNet kort. Hierbij kunt u denken aan ergotherapeuten, logopedisten, psychologen, diëtistes, etc.